برد و باخت پدیده‌هایی درونی هستند که ظهور و بروزی بیرونی دارند. حکایت امروز ما و کرونا داستان دو بازاریابی است که برای فروش کفش به جزیره پابرهنه‌ها رفتند. اولی شکست را پذیرفت و در گزارش خود عنوان کرد که مردم اینجا اصلا کفش نمی‌پوشند و فرصت ایجاد بازار جدیدی وجود ندارد. اما بازاریاب دوم از زاویه دیگر پابرهنه بودن مردم آن جزیره را فرصتی دید تا بتواند به تمام مردم آنجا کفش بفروشد.
ظهور این بیماری آن هم در ابعادی چنین گسترده، موجب ایجاد موج بزرگی از نگرانی‌های روز افزون و شکست‌های پیاپی در تمام جهان شده و خرمن ایران عزیزمان نیز از این شعله ویرانگر بی نصیب نمانده است.
کرونا بیشتر از آنکه موجب مرگ انسان‌ها باشد مسبب نابودی و مرگ کسب و کارها شده است و در این وضعیت اگر کارآفرینان و صاحبان بنگاه‌ها با رویکردی منفعلانه مرتکب رفتاری از جنس بازاریاب اول قصه ما شوند، چاره‌ای جز به تماشا نشستن یک سونامی اجتماعی و اقتصادی نخواهیم داشت.
هنوز مدت زیادی از حضور این میهمان ناخوانده در میان ما نگذشته و اطلاعات زیادی هم از رفتار و منش او در دسترس نیست. بسیاری از مدیران، اقتصاددانان و استراتژیست‌ها به دنبال تفسیر و یا ارائه راهکار برای کسب‌وکار پسا کرونا هستند، اما من اعتقاد دارم از آنجایی‌که هیچ پیش‌بینی دقیقی برای پایان این پاندمی وجود ندارد راه نجات پیدا کردن روشی برای کسب و کار در زمان کرونا است .
با توجه به رویکرد کنونی مصرف‌کنندگان و فعالان اقتصادی طی ماه‌های جاری شاهد کاهش تقاضای مشتریان و به تبع آن رکود شدید تولید خواهیم بود. هراس جهانی از شیوع این بیماری موجب تغییرات گسترده‌ای در رفتار مصرف‌کنندگان خواهد شد لذا تولید‌کنندگان برای بقا در این شرایط ناگزیر از ایجاد مزایای رقابتی و ارزش افزوده برای خریداران خود هستند .
این رکود، حوزه خدمات را هم دچار تنش‌های جدی کرده و بدون شک در بسیاری از رسته‌های شغلی موجب تعطیلی و یا ورشکستگی کسب کارهای مبتنی بر خدمات شده و یا خواهد شد، که در این بخش نیز توسعه فعالیت‌ها بر بستر دیجیتال می‌تواند بسیار کارساز باشد .
ناگفته نماند تجارت قبل از کرونا هم مشغول حذف مشاغلی بود که برای ورود به دنیای تجارت آنلاین از خود مقاومت نشان می‌دادند و حضور این ویروس تنها سرعت این تغییر را بیشتر کرد. حرکت به سوی شهرهای هوشمند پیش‌نیاز ایجاد نظم نوین جهانی است. در این دوران رکود، به وضوح شاهد رونق شرکت‌های بازاریابی و تبلیغات آنلاین، فروشگاه‌های اینترنتی، اپلیکیشن‌ها، داشبوردهای مدیریتی و کنترلی، پلتفرم‌های دانلود فیلم و موسیقی و خلاصه تمام کسب و کارهایی بودیم که برای بقای خود نیازمند حضور فیزیکی مشتریان نبودند .
طبق آخرین آمارهای بانک جهانی اقتصاد ۴۳۰ میلیارد دلاری ما در رتبه30ام قرار دارد و بدیهی است با توجه به رکود تولید، تشدید فشار تحریم‌ها و دیگر عوارض شیوع این بیماری از حجم این اقتصاد کاسته خواهد شد. کوچک شدنی که افزایش نرخ ارز و تورم را می‌توان به عنوان نتایج اولیه آن لمس و پیش‌بینی کرد. ما به لحاظ شاخص آسانی کسب و کار در رتبه ۱۲۰ جهانی قرار داریم و شاید زمان آن رسیده که مجلس و دولت برای برون رفت هرچه سریعتر از بحران‌های موجود و پیش‌گیری از فجایع آتی در خصوص چابک‌سازی روش‌های رگولاتوری خود اقدام و نسبت به مقتضیات دنیای دیجیتال منعطف عمل نماید.
دنیای ماقبل کرونا، به سرعت درحال جایگزین کردن انرژی های سبز به جای سوخت های فسیلی و حتی اتمی بود، شاید افت قیمت منابع فسیلی کمی از سرعت این جایگزینی بکاهد اما موجب توقف آن نخواهد شد. چه کرونا بماند و چه برود اقتصاد ما برای ادامه حیات خود در بلند مدت ناگزیر به خداحافظی از چاه‌های نفت است و هرچه زودتر این جدائی آغاز شود زیان آن کمتر خواهد بود .
نفت همیشه پاشنه آشیل اقتصاد ایران بوده و هست، و مدتهاست که به خاطر اعمال تحریم‌های گوناگون از فروش آن عاجزیم و یا این ثروت تجدید ناپذیر ملی را به ثمن بخس در ناکجا آبادی دور از چشم همگان چوب حراج می‌زنیم. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هزینه استخراج هر بشکه نفت برای ایران ۱۰ دلار است که شاید با قیمت جهانی ۵۰ یا ۶۰ دلاری به ازای هر بشکه، با لحاظ کردن هزینه‌های سرسام آور دور زدن تحریم‌ها در شرایط قبل از این رکود تنها نیمی از قیمت واقعی وصول می‌شد و سوال بزرگ اینجاست که آیا نفت ۲۰ دلاری هم توان پرداخت هزینه‌های هنگفت دلالان تحریم را خواهد داشت ؟؟؟
ما یکی از جوان‌ترین کشورهای دنیا هستیم. تصور کنید اگر به جای اقتصاد نفتی با پشتوانه نفت به سمت صادرات خدمات حرکت می‌کردیم، شرایط کنونی چقدر می‌توانست متفاوت باشد .
ما برای حفظ این تمدن چند هزار ساله و رساندن میراث ارزشمند آن به دست نسل‌های بعدی باید هنر تغییر را بیاموزیم، هیچ تغییری فی النفسه بد یا خوب نیست. رفتار ما در مواجهه با آن است که موجب تعیین ماهیت تغییر خواهد بود. Covid19تغییر بزرگی است که بسته به رفتار ما ممکن است تبدیل به یک فرصت سرنوشت ساز و یا یک تهدید فاجعه بار شود.
کسب و کار حین کرونا هنری است که باید بیاموزیم. ایمان دارم جهان حتی پس از کرونا نیز هرگز به دوران قبل از این پاندمی بازگشت نخواهد کرد. پس بیاییم با آغوش باز به استقبال این تغییرات برویم .
دکتر حسین مرادی
مدیر هلدینگ جاوید